Başta ABD olmak üzere batılı devletlerin desteğiyle Gazze’de soykırım yapan, on binlerce sivili öldüren İsrail’e ABD’den adeta ödül veriliyor. Bölgeyi Gazzelilerden arındırarak, lüks turizm ve teknoloji merkezi haline getirmeyi amaçlayan plan, 2 milyon Filistinlinin ülkelerinden çıkarılarak başka ülkelere gönderilmesini içeriyor.
ABD Başkanı Donald Trump ve ekibinin gündeme getirdiği savaş sonrası Gazze planı, bölgenin ABD kontrolünde turizm ve teknoloji merkezine dönüştürülmesini, mevcut nüfusun ise “gönüllü” olarak başka ülkelere veya güvenli bölgelere taşınmasını öngörüyor.
Trump yönetimi ve bazı uluslararası ortakların üzerinde çalıştığı 38 sayfalık plana göre, Gazze en az 10 yıl boyunca ABD’nin idaresinde bir “vesayet bölgesi” olarak kalacak. Bu süreçte enkaz halindeki bölge, lüks turizm tesisleri, yüksek teknoloji üretim merkezleri ve “akıllı şehirler” ile yeniden inşa edilecek.
Nüfusun gönüllü göçü
Plan, Gazze’deki 2 milyonu aşkın Filistinlinin en azından ‘geçici olarak’ bölgeden çıkarılmasını içeriyor. Öneriye göre isteyenler başka ülkelere “gönüllü” olarak gönderilecek, kalanlar ise yeniden inşa süresince güvenlikli bölgelere yerleştirilecek.
Toprak sahiplerine, mülklerinin yeniden değerlendirilmesi karşılığında dijital “arazi tokenleri” verilecek. Bu hak, ister başka ülkede yeni bir hayat kurmak için finansal destek, isterse inşaatı tamamlanacak akıllı şehirlerde daire hakkı olarak kullanılabilecek. Ayrılmayı kabul eden her Filistinliye 5 bin dolar nakit ödeme ve dört yıl boyunca kira desteği sağlanması öngörülüyor.
Plan, her bireysel göçün, bölgede geçici barınma ve “hayatta kalma” desteği maliyetinden 23 bin dolar daha ucuz olduğunu iddia ediyor.
“GREAT Trust” mekanizması
Planın Gazze’de Yeniden Yapılanma, Ekonomik Hızlandırma ve Dönüşüm Fonu (GREAT Trust) adını taşıyor. Fonun finansman modelini hazırlayan ekipte Boston Consulting Group’un eski ortakları da yer aldı. Ancak şirket, bu planın resmi onay almadığını ve sorumlu yöneticilerin işten çıkarıldığını açıkladı.
Fonun yatırımcılara 10 yıl içinde 100 milyar dolarlık sermaye üzerinden dört kat kâr vaat ettiği öne sürülüyor. Plana göre finansman, elektrikli araç fabrikaları, veri merkezleri, sahil otelleri ve lüks konut projeleri gibi “mega yatırımlar” ile sağlanacak.
Trump’ın “Ortadoğu Rivierası” vizyonu
Trump, 2024 seçim kampanyası sırasında Gazze’nin “bir turizm cenneti” olabileceğini sık sık dile getirmişti. Başkanlık koltuğuna oturduktan sonra da “ABD’nin Gazze’yi devralacağını” ve burayı “Ortadoğu’nun Rivierası”na dönüştüreceğini söylemişti. Trump’a göre bölge “deniz kenarında, harika iklimiyle eşsiz bir konum” ve “dünyanın en güzel projelerinin” yapılabileceği bir yer.
Trump’ın damadı Jared Kushner, eski İngiltere Başbakanı Tony Blair ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio gibi isimlerin de bu planla ilgili görüşmelerde yer aldığı bildiriliyor.
Alternatif planlar ve tepkiler
ABD ve İsrail dışında hiçbir ülke Gazze nüfusunun geçici dahi olsa yerinden edilmesini resmi olarak kabul etmiş değil. Arap ülkeleri, Mısır öncülüğünde Gazze’nin Filistinli teknokratlar ve Filistin Yönetimi’nin kontrolünde yeniden yapılandırılmasını savunuyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise Hamas’ın silahsızlandırılması dışında net bir yol haritası sunmazken, koalisyonundaki aşırı sağcı isimler Gazze’nin kalıcı olarak İsrail’e bağlanmasını talep ediyor.
Hukuk uzmanları, Gazze halkının zorla veya yetersiz koşullarda başka yerlere gönderilmesinin uluslararası hukuka aykırı olacağı uyarısında bulunuyor. Filistinli birçok kişi de “nakit ödeme ya da yeni ev” teklifine rağmen bölgeden ayrılmayı reddediyor.
Bir Gazzeli, Washington Post’a yaptığı açıklamada “Khan Younis’te yıkık dökük bir evde yaşıyorum ama yine de ayrılmayacağım. Burası benim vatanım.” diyor.
Belirsiz gelecek
Birleşmiş Milletler, Gazze’de konutların yüzde 90’ının yıkıldığını ve yaklaşık yarım milyon insanın kıtlık seviyesinde açlıkla karşı karşıya olduğunu raporladı. Gazze’nin kim tarafından, nasıl yeniden inşa edileceği ve kimlerin yöneteceği hâlâ belirsiz.
Uzmanlar, hem yıkımın boyutunun hem de siyasi çıkmazın tarihte benzeri görülmemiş ölçekte olduğuna dikkat çekiyor.
Heba Farouk Mahfouz – The Washington Post
