Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve sağlık alanında tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine ilişkin esasları düzenleyen yeni “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” Resmi Gazete’de yayımladı. Yönetmelik, sağlık hizmetlerinde etik ilkelere uygun, doğru ve güvenilir bilgi paylaşımını teşvik ederken, reklam ve yönlendirme amaçlı uygulamaları kesin biçimde yasaklıyor.
Yönetmeliğin amacı
Yeni düzenleme ile sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin çerçevesi netleştirirken, bu faaliyetlerin denetimi, etik standartlara uygunluğu ve olası ihlallerde uygulanacak yaptırımları da belirliyor. Yönetmelik, sağlık meslek mensuplarını, özel sağlık kuruluşlarını ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşlarını kapsıyor.
Reklam değil bilgilendirme yapılacak
Yönetmelik uyarınca, sağlık hizmet sunumunda açık veya örtülü reklam yapılması yasak. Ancak bazı koşullara uyulması halinde, bilgilendirme amaçlı içerik paylaşılabilecek. Yönetmelikte bilgilendirmeye ilişkin başlıca kriterler şu şekilde sıralandı:
* Tanıtım ve bilgilendirmeler genel ahlak, tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına uygun olacak.
* Bilgilendirme, yalnızca yetkili sağlık meslek mensupları tarafından yapılabilecek.
* Kuruluşlar, kendi hizmetlerini başkaları aleyhine ön plana çıkaramayacak.
* Bilimsel olarak kanıtlanmamış tedavi yöntemleri hakkında açıklama yapılamayacak.
* Ücret, indirim, kampanya veya promosyon içeren paylaşımlar kesinlikle yasaklanıyor.
* Hasta memnuniyeti üzerinden reklam yapılması, hasta görsellerinin izinsiz paylaşılması da yönetmelikle yasaklandı.
* İnternet sitelerinde bilgilendirme yapılabilir; ancak son güncelleme tarihi ve editör iletişim bilgileri açıkça yer almalı.
* Yeni açılan sağlık tesisleri, yalnızca ilk bir ay süresince sınırlı tanıtım yapabilecek.
Mahremiyet ve kişisel verilere tam koruma
Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinde Hasta Hakları Yönetmeliği ile Kişisel Verilerin Korunması Kanunu hükümlerine tam uyum zorunlu hale getirildi. Örneğin hasta görsellerinin kullanılabilmesi için açık rıza alınacak, hastaya bu izni her zaman geri çekme hakkı tanınacak. Ayrıca, görsellerin manipüle edilmesi, yanıltıcı biçimde düzenlenmesi veya reklam amacıyla kullanılması yasaklandı.
Görsel içeriklere yeni standartlar
* Tıbbi işlem öncesi ve sonrası görsellerde tarih belirtilmesi zorunlu olacak.
* Görseller yalnızca ilgili sağlık tesisi veya sağlık meslek mensubu tarafından paylaşılabilecek.
* Paylaşımlarda kullanıcı yorumları ve beğeni gibi etkileşimler kapalı olacak.
* Görsellerde “Her cerrahi veya girişimsel işlemde sonuçlar kişiden kişiye değişiklik gösterebilir” uyarısının yer alması zorunlu hale getirildi.
* Ameliyat esnasında veya mahrem bölgelere ilişkin görüntülerin paylaşımı kesin olarak yasaklandı.
Uluslararası sağlık turizmine özel düzenlemeler
Yeni yönetmelik, uluslararası sağlık turizmi alanında faaliyet gösteren kurumlara da özel hükümler getiriyor. Getirilen bu hükümlere ilişkin şu noktaların altı çiziliyor:
* Tanıtımlar yalnızca yurt dışına yönelik mecralarda yapılabilecek.
* Türkçe hariç diğer dillerde sponsorlu içerik paylaşımına izin veriliyor.
*“HealthTürkiye” logosunun tüm mecralarda kullanımı zorunlu olacak.
* Türkiye’deki bireylere yönelik yönlendirme ve tanıtım faaliyetleri yasak.
* Yurt dışı hedefli tanıtımlarda indirim ve kampanya duyurularına izin verilebilecek.
Radyo ve televizyonda bilgilendirme şartları
Sağlık programlarına katılan hekim ve uzmanlar, yayından önce taahhütname imzalayacak.
Bu programlar, Bakanlık veya il sağlık müdürlüklerince oluşturulan komisyonlar tarafından incelenecek. Aykırılık tespit edilirse, hem ilgili kişilere hem de yayın kuruluşuna idari işlem uygulanabilecek.
Denetim ve yaptırımlar
Yönetmeliğe aykırı tanıtım ve bilgilendirme yapan kişi ve kuruluşlar hakkında şu yaptırımlar öngörülüyor:
* Sağlık tesisleri ve aracı kuruluşlar hakkında idari yaptırımlar uygulanacak.
* Organ ve doku teminine ilişkin reklam yapanlar hakkında savcılığa suç duyurusu yapılacak.
* Yetkisiz veya ruhsatsız sağlık hizmeti sunumuna ilişkin tanıtımlar Ticaret Bakanlığına bildirilecek.
* İnternet üzerinden yapılan ve insan sağlığını tehlikeye atan içeriklere erişim engeli getirilebilecek.
* Mahremiyet ihlali durumlarında, Kişisel Verileri Koruma Kanunu kapsamında işlem yapılacak.
Denetim komisyonları kurulacak
İllerde “Sağlıkta Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri İl Değerlendirme Komisyonu” oluşturulacak.
Komisyon, sağlık ve ticaret temsilcilerinden oluşacak; şikâyetleri 45 gün içinde değerlendirerek karara bağlayacak.
Bakanlıktan açıklama
Sağlık Bakanlığı, yönetmelikle birlikte amacın “hasta haklarını ve toplumsal güveni korumak, sağlık iletişiminde etik standartları güçlendirmek” olduğunu vurguladı. Bakanlık yetkilileri, “Sağlıkta bilgi paylaşımı önemlidir ancak bu, reklamla değil; doğruluk, etik ve şeffaflık ilkeleriyle yapılmalıdır.” ifadelerini kullandı.
