Dünyanın en güçlü pasaportlarından biri olarak uzun yıllar zirvede yer alan ABD pasaportu, küresel hareketlilik endekslerinde hızla geriliyor. Henley Passport Index’in 2025 son çeyrek verilerine göre ABD pasaportu, vizesiz ya da kapıda vizeyle erişilebildiği 180 ülkeyle, artık yaklaşık 36 ülkenin gerisinde kalmış durumda. 2014’te birinci sırada yer alan ABD sonraları yedinciliğe gerilemişti. Bu yıl yedincilikten daha da aşağı düştü.
Zirvede Asya ülkeleri var
Listede Singapur 193 ülke ile liderliğini korurken, Güney Kore (190) ve Japonya (189) ile ilk üçteki yerini aldı. Avrupa’dan Almanya, İtalya, Lüksemburg, İspanya ve İsviçre 188 ülkeye erişimle dördüncü sırayı paylaştı. Birleşik Krallık ise 184 ülke ile sekizinci sıraya gerileyerek son yılların en düşük seviyesine indi.
“Yumuşak güçte zayıflama”
Henley & Partners Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Christian H. Kaelin, ABD pasaportunun son on yıldaki düşüşünü “küresel yumuşak güçte bir dönüm noktası” olarak nitelendiriyor. Kaelin “ABD pasaportunun zayıflaması yalnızca bir sıralama değişimi değil; küresel hareketliliğin ve diplomatik gücün yeniden tanımlanmakta olduğunun göstergesi.” diyor.
ABD vatandaşları 180 ülkeye vizesiz seyahat edebilirken, Washington yönetimi yalnızca 46 ülke vatandaşına aynı imkânı tanıyor. Bu dengesizlik ABD’yi Henley Açıklık Endeksi’nde 77’nci sıraya yerleştiriyor.
ABD pasaportu neden güç kaybediyor?
Uzmanlara düşüşün ardında karşılıklılık ilkesine dayalı vize politikaları yattığını belirterek şu üç noktaya dikkat çekiyor:
• Brezilya, Nisan ayında Amerikalılara yönelik vizesiz giriş hakkını kaldırdı.
• Çin, Almanya ve Fransa gibi Avrupa ülkelerine muafiyet tanırken, ABD’yi bu listeden dışarıda bıraktı.
• Vietnam, Myanmar, Papua Yeni Gine ve Somali gibi ülkelerdeki yeni e-vize uygulamaları da sıralamayı olumsuz etkiledi.
Washington merkezli CSIS kıdemli araştırmacısı Annie Pforzheimer, bu tabloyu “ABD dış politikasındaki içe kapanma eğiliminin yansıması” olarak yorumlarken, CNN sunucusu Richard Quest de benzer biçimde, “Trump yönetiminin göç politikaları ile bu düşüş arasında bağlantı kurulabilir.” dedi.
Çin ve BAE yükselişte
Buna karşın Çin pasaportu son on yılda 94’ün sıradan 64’üncü sıraya yükseldi. Ülke, son bir yılda 30 yeni ülke ile vizesiz seyahat anlaşması yaparak vatandaşlarına 76 ülkeye erişim sağladı. Bu, ABD’nin tam 30 sıra önünde bir konum anlamına geliyor.
Grant Thornton China ortağı Dr. Tim Klatte, “ABD’nin ticari gerilimleri artıran politikaları, hareketliliğini azaltırken Çin’in stratejik açıklığı küresel etkisini güçlendiriyor,” yorumunu yaptı.
Benzer bir ivme de Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) gözleniyor. BAE pasaportu son on yılda 34 sıra tırmanarak ilk 10’a girdi.
Amerikalılar ikinci vatandaşlık arayışında
Pasaport gücündeki gerileme, yatırım yoluyla vatandaşlık programlarına ilgiyi artırdı.
Henley & Partners verilerine göre, 2025’te bu tür programlara en fazla başvuru yapan grup Amerikalılar olacak. 2024’ün tamamında alınan başvuru sayısı, 2025’in üçüncü çeyreğinde yüzde 67 oranında aşılmış durumda.
Şirketin özel müşteri birimi başkanı Dominic Volek, bu eğilimi “jeopolitik arbitraj” olarak tanımlayarak “Yani arlıklı Amerikalılar artık tek pasaporta güvenmiyor. Çeşitli ülkelerde oturum ve vatandaşlık hakları elde ederek, hem kişisel hem finansal risklerini dağıtıyorlar.” değerlendirmesini yapıyor.
Temple Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Peter J. Spiro da bu eğilimin kalıcı olacağını düşünüyor. Spiro “ABD vatandaşlığı hâlâ değerli, ancak tek başına yeterli değil. Önümüzdeki yıllarda çok vatandaşlık sahipliği Amerikan toplumunda norm haline gelecek.” diyor.
Küresel etki göstergesi
Pasaport endeksi yalnızca seyahat özgürlüğünü değil, aynı zamanda küresel etkinin de bir göstergesi olarak görülüyor.
Uzmanlara göre, çok kutuplu bir dünyada Amerikan pasaportu artık geçmişteki kadar “sınırsız gökyüzü” anlamına gelmiyor.
Yükselen Asya ve Orta Doğu ülkeleri, seyahat özgürlüğü alanında da yeni güç merkezleri oluşturuyor.
